Jak sprawdzić, ile waży mała łyżeczka cukru, a ile czubata łyżka mąki? Jak przeliczyć gramy na litry? Ile miligramów ma gram, a ile gramów ma kilogram? Jak przeliczyć gramy na łyżki albo szklanki na gramy? Łyżka, łyżeczka, szklanka, szczypta – w przepisach kulinarnych pojawiają się często tak różne i nieprecyzyjne miary, że nietrudno o pomyłkę. Błąd w odmierzeniu odpowiedniej ilości nawet jednego składnika może sprawić, że najbardziej pracochłonne i wykwintne danie w efekcie będzie niesmaczne lub nie osiągnie pożądanej konsystencji. Masa i objętość, czyli podstawowe informacje o jednostkach Kilogram – ile ma gramów, miligramów, a ile dekagramów Litry i mililitry – ile waży woda Jednostki „na oko” Ile owoców mieści kobiałka? Szczypta, czyli ile? Ile mililitrów ma kropla? Na koniec noża, czyli aptekarska miara Jaka jest pojemność kieliszka? Domowe przeliczniki Miarki przeliczniki – łyżeczka, łyżka, szklanka Objętość płynów – podręczny przelicznik domowych miarek kuchennych Najlepsze miarki i wagi kuchenne Jak wybrać wagę kuchenną Maksymalne obciążenie wagi kuchennej Nowoczesne wagi elektroniczne Kolorowe wagi mechaniczne Miarki z wygodną podziałką Miarka w łyżce Dzbanki z miarką Przydatne miarki barmańskie Ile ważą najczęściej używane produkty 1. Masa i objętość, czyli podstawowe informacje o jednostkach Kilogram to podstawowa jednostka masy. Przedrostek kilo oznacza jednostkę tysiąc razy większą od podstawowej, a zatem jeden kilogram jest równowartością tysiąca gramów. Natomiast na jeden gram przypada tysiąc miligramów, gdzie przedrostek mili oznacza jedną tysięczną część całości. Kilogram – ile ma gramów, miligramów, a ile dekagramów W miarach kuchennych bardzo często używa się też wygodnych dekagramów, czyli po prostu dziesiątek gramów, ponieważ przedrostek deka oznacza, że mnożymy coś przez 10, a zatem jeden dekagram to dziesięć gramów. W starych książkach kucharskich, w zachowanych przepisach naszych babć, a nawet w niektórych sklepach możemy znaleźć skrót dkg. To dawny skrót dla dekagrama, który w 1966 roku zastąpiono obecnie obowiązującym skrótem dag. 1 kg = 1000 g 1 g = 0,001 kg 1 g = 1000 mg 1 mg = 0,001 g 1 dag = 10 g 1 g = 0,1 dag 1 kg = 10 dag 1 dag = 0,1 kg Dawniej wartość jednego kilograma wyznaczał jeden litr wody o temperaturze czterech stopni Celsjusza. Jego wzorzec w postaci walca wykonanego ze stopu platyny z irydem przechowywano w sejfie Międzynarodowego Biura Miar i Wag w miejscowości Sèvres pod Paryżem. Jednak okazało się, że nawet odizolowanie szczelnie zamkniętego wzorca nie uchroniło go od minimalnej, ale na tyle znaczącej utraty masy, że odwołanie do niego przestało być precyzyjne. Dlatego naukowcy z 60 krajów postanowili zmienić sposób na wyznaczanie kilograma idealnego. Niedawno model w postaci walca zastąpiono wzorem obliczanym w oparciu o stałą wartość fizyczną, niezmienną w czasie i przestrzeni. W efekcie tego od 20 maja 2019 wzorzec idealnego kilograma jest definiowany w oparciu o tzw. stałą Plancka, czyli wielkość charakterystyczną dla mechaniki kwantowej, opisującej świat mikroskopowy. Na szczęście przy gotowaniu i pieczeniu nie musimy być aż tak precyzyjni. Wystarczy dobra waga kuchenna, na której wystarczająco dokładnie sprawdzimy ile waży szklanka cukru. Litry i mililitry – ile waży woda Litr został zdefiniowany w 1793 roku we Francji, a wzorzec dla niego oparto o decymetr sześcienny wody, czyli sześcian o rozmiarach 10 cm x 10 cm x 10 cm. Dziś litr nadal jest powszechną jednostką objętości, którą w kuchni używamy do mierzenia płynów. W przypadku mniejszych i dokładniejszych ilości potrzebnego płynu musimy pamiętać przy przeliczaniu, że na jeden litr przypada tysiąc mililitrów. 1 l = 1000 ml 1 ml = 0,001 l Jeśli w przepisie na potrawę objętość płynu podana jest w litrach, do odmierzenia jej wystarczy wygodny, litrowy dzbanek z miarką. Kiedy jednak musimy dodać niewielką ilość płynu podaną w mililitrach, z pewnością lepiej sprawdzi się komplet miarek kuchennych, który pomaga bardzo precyzyjnie odmierzyć dokładnie taką objętość jakiej potrzebujemy. Ile waży woda? Przelicznik jest prosty – waga jednego litra wody w temperaturze 4 stopni Celsjusza wynosi jeden kilogram. Jeśli jednak litr wody podgrzejemy do temperatury pokojowej, straci na wadze ok. 2 gramów. To niewiele, ale należy pamiętać, że woda, która zamarza zwiększa swoją objętość o 10%, a to już ma znaczenie, ponieważ zamarzając, potrafi rozsadzić zamknięte naczynie. 2. Jednostki „na oko” Przy odmierzaniu żywności, czy to w kuchni, czy w sprzedaży, funkcjonuje wiele dodatkowych jednostek miary objętości, które nie są tak ściśle określone jak kilogram czy litr. W sklepie lub na targu może to być pęczek, worek lub bardzo popularna kobiałka zwana w niektórych regionach łubianką. Ile owoców mieści kobiałka? Kobiałka to lekki, prostokątny koszyk, który służy najczęściej do pakowania drobnych owoców. Na kobiałki kupujemy więc truskawki, czereśnie, wiśnie, śliwki lub jagody, ale równie dobrze mogą to być leśne grzyby a nawet jajka. Jeśli w starym przepisie na zimowe zaprawy z sezonowych owoców znajdziemy ilość liczoną na kobiałki, a do odmierzenia mamy do dyspozycji kuchenną wagę, należy pamiętać, że jedna kobiałka mieści ok. 2-2,5 kilograma owoców. Kobiałka nie jest miarą precyzyjną i różnice w wadze owoców, które mieści mogą być całkiem spore, ale można ją czasem spotkać w niektórych starych przepisach na konfitury, dżemy lub wina. Innymi, niezbyt precyzyjnymi, ale często stosowanymi miarami, które możemy znaleźć głównie w domowych przepisach kulinarnych są takie jednostki jak kropla, szczypta, garść lub nawet ilość określana jako „na koniec noża”. Szczypta, czyli ile? Zdecydowanie najczęściej, nawet w nowych przepisach pojawia się szczypta. Na ogół odnosi się do cukru, soli i pieprzu, ale może pojawić się przy określaniu ilości innych sypkich składników, takich jak mielone przyprawy czy soda oczyszczona. Szczypta sody pojawia się na ogół w poradach kulinarnych. Możemy przeczytać, że szczypta sody dodana podczas gotowania kapusty pomoże zachować jej witaminy, a dodana do kalafiora sprawi, że nie będzie wydzielał nieprzyjemnego zapachu. Ale właściwie ile to jest szczypta? Ile waży szczypta soli? Ile szczypt mieści łyżeczka do herbaty? Szczyptę określa się jako tyle sypkiej substancji, ile złapiemy między palcem wskazującym i kciukiem. To miara mało precyzyjna, zależna od wielkości chwytanych ziarenek i palców osoby chwytającej. W dużym przybliżeniu szczypta soli waży najczęściej ćwierć grama, a gruboziarnistego cukru pół grama. Średnio w małej łyżeczce mieści się ok. 20-24 szczypt soli lub 10-12 szczypt cukru. Jednostka Sól Cukier 1 szczypta ¼ g ½ g 1 łyżeczka 20-24 szczypty 10-12 szczypt Ile mililitrów ma kropla? Kropla to najmniejsza jednostka cieczy jaką posługujemy się w kuchni. Jej średnia objętość wynosi od 1/20 do 1/10 ml. Łyżeczka do herbaty najczęściej może zmieścić od 60 do 75 kropel płynu. W kuchni na szczęście dokładna wielkość kropli nie jest tak istotna jak przy podawaniu leków. Przy przyrządzaniu potraw liczy się właściwie tylko ich ilość. Zwłaszcza przy dodawaniu do ciast olejków lub ekstraktów zapachowych czy też kropel piekielnego tabasco do kieliszka wódki lub malutkich przekąsek. Jednostka Objętość 1 kropla 1/20 - 1/10 ml 1 łyżeczka 60-75 kropli Na koniec noża, czyli aptekarska miara „Na koniec noża” to miara rodem z farmacji. Została zaadoptowana do kuchni i wciąż możemy ją spotkać w kulinarnych przepisach tworzonych najczęściej przez osoby, które gotują „na oko”. Jeśli natrafimy na taki przepis warto wiedzieć, że nóż do nabierania produktu to w domyśle raczej nóż większy lub średni, ponieważ powinniśmy na nim zmieścić 2,5 ml lub mniej więcej tyle, ile mieści połowa łyżeczki do herbaty. Jednostka Objętość Objętość na koniec noża 2,5 ml ½ łyżeczki do herbaty Jaka jest pojemność kieliszka Kieliszek często pojawia się jako miarka nie tylko w przepisach na kolorowe i wielosmakowe drinki. Możemy go spotkać również jako jednostkę przy odmierzaniu składników potrzebnych do przygotowania różnych dań, a przede wszystkim aromatycznych dodatków do tortów, ciast, deserów lub kawy. 3. Domowe przeliczniki Korzystając z przepisów pozyskanych z różnych źródeł, musimy przyzwyczaić się do tego, że opisują ilość każdego z potrzebnych składników w oparciu o różne jednostki i miary. W jednych znajdujemy łyżeczkę, łyżkę, szklankę lub kieliszek, czyli takie miarki, które w każdej kuchni najczęściej mamy pod ręką. Zazwyczaj są to przepisy domowe, nierzadko stare i sprawdzone, przekazywane z pokolenia na pokolenie. Drugi rodzaj przepisów, układanych najczęściej przez profesjonalnych kucharzy lub zapalonych amatorów wykwintnej sztuki kulinarnej, to przepisy wyjątkowo precyzyjne. W nich znajdujemy bardzo dokładne dawki podawane w gramach lub w mililitrach. Jeśli nie posiadamy dokładnej wagi kuchennej i próbujemy skorzystać z precyzyjnego przepisu lub chcemy być dokładni, a nie wiemy ile ml ma duża łyżka, a ile mała łyżeczka do herbaty, najlepiej skorzystać z gotowego przelicznika. Miarki i przeliczniki – łyżeczka, łyżka, szklanka Kiedy mamy różne łyżeczki lub nietypowe szklanki, a chcemy wiedzieć ile oleju, wody czy śmietany musimy odmierzyć, by uzyskać wskazaną w przepisie ilość, przydatny będzie przelicznik, który pokazuje ile mililitrów substancji mieszczą tradycyjne, domowe miarki. Miarka Pojemność łyżeczka 5 ml łyżka stołowa 15 ml szklanka 250 ml (¼ litra) Przydatny może być również przelicznik pokazujący relacje między miarkami, jeśli chcemy ich używać wymiennie. 3 łyżeczki = 1 łyżka 16 łyżek = 1 szklanka ½ szklanki 8 łyżek 126 ml ⅓ szklanki 5 łyżek 83 ml ¼ szklanki 4 łyżki 63 ml Objętość płynów – podręczny przelicznik domowych miarek kuchennych Jeśli nie posiadamy dokładnej miarki, czyli odpowiedniego naczynia z oznaczeniami ani specjalnych łyżek, które umożliwiają precyzyjne odmierzanie, musimy posiłkować się zwykłą łyżeczką do herbaty, stołową łyżką lub klasyczną szklanką. W takiej sytuacji najlepiej skorzystać z wygodnego przelicznika najczęściej używanych objętości, podawanych w przepisach w mililitrach. Objętość Przelicznik 5 ml 1 łyżeczka do herbaty 15 ml 1 łyżka stołowa 30 ml 2 łyżki 45 ml 3 łyżki 80 ml 1/3 szklanki 125 ml 1/2 szklanki 250 ml 1 szklanka Należy pamiętać, że przelicznik pokazujący objętości domowych miarek, czyli mówiący ile mililitrów ma łyżeczka, łyżka czy szklanka, nie jest matematycznie precyzyjny. Dostajemy wartość przybliżoną. Jednak w ogromnej większości wystarczająco dokładną, by tak przeliczona ilość składnika dodanego do przyrządzanej potrawy pozwoliła ostatecznie uzyskać oczekiwany smak i odpowiednią konsystencję dania. 4. Najlepsze miarki i wagi kuchenne Jeśli chcemy wygodnie przygotowywać ulubione potrawy lub precyzyjnie trzymać się szczegółowych przepisów układanych przez zawodowych kucharzy i pasjonatów sztuki kulinarnej, to na pewno powinniśmy zaopatrzyć się w dobrą i dokładną wagę oraz zestaw odpowiednich miarek. Jak wybrać wagę kuchenną Dobra waga kuchenna to znakomity zakup, który pomaga łatwo zważyć produkty nie tylko przy codziennym gotowaniu posiłków i pieczeniu ciast. Precyzyjna waga na pewno będzie też bardzo przydatna, gdy dieta zmusi nas do skrupulatnego liczenia kalorii. Znakomicie sprawdzi się również przy odmierzaniu proporcji ziół, które stanowią podstawę zdrowych nalewek na różne dolegliwości. Jednak zanim dokonamy zakupu, musimy zastanowić się, jaki rodzaj wagi będzie dla nas najbardziej przydatny, jaka waga spełni nasze oczekiwania, a przede wszystkim, która z nich będzie dla nas najwygodniejsza w obsłudze. Mamy do wyboru dwa rodzaje wag. Wagi elektroniczne, które są bardzo precyzyjne i wyjątkowo wygodne oraz wagi mechaniczne, które nie wymagają żadnego zasilania i są praktycznie niezawodne. Maksymalne obciążenie wagi kuchennej Istotnym kryterium przy wyborze wagi jest jej maksymalne obciążenie. Jeśli zamierzamy ważyć większe ilości produktów, na przykład kapustę na bigos czy owoce na przetwory, najlepszym wyborem będzie waga kuchenna z maksymalnym obciążeniem do pięciu kilogramów. Warto zwrócić uwagę, by posiadała łatwy do utrzymania w czystości, wygodny pojemnik, w którym łatwo umieścimy większą ilość mokrych, drobnych owoców bez obawy przed wysypaniem lub zalaniem mechanizmu. Nowoczesne wagi elektroniczne Gdy potrzebujemy nieco większej precyzji ważenia i szukamy urządzenia, które zajmuje mało miejsca, najlepszym rozwiązaniem będzie kuchenna waga elektroniczna. Jej największe zalety to dokładność, wybór jednostki ważenia, automatyczne wyłączanie oszczędzające energię i małe gabaryty. Ponieważ waga elektroniczna najczęściej jest płaska, łatwo zmieścimy ją w niewielkiej szufladzie. Nie mniej istotną kwestią przy wyborze urządzeń kuchennych jest też ich wygląd. Wagi elektroniczne czy to kuchenne, czy łazienkowe, najczęściej utrzymane są w eleganckiej estetyce, która pasuje zarówno do modnych, nowoczesnych wnętrz, jak i klasycznego wystroju. Ważną zaletą wag elektronicznych jest też możliwość tarowania, czyli zerowania licznika po postawieniu na niej pustego naczynia, w którym chcemy zważyć produkty. To bardzo wygodne rozwiązanie, ponieważ w kuchni najczęściej ważymy płyny, produkty sypkie, drobne i brudzące lub składniki, które po zważeniu zostają w oddzielnych naczyniach zanim zostaną kolejno dodane do potrawy. Tarowanie pozwala poznać ciężar ważonych składników bez uwzględniania masy naczynia, w którym kładziemy je na wadze. Dla osób, które stosują różne diety największą pomocą będzie waga elektroniczna posiadająca program przeliczający ciężar produktu na ilość kalorii, a także zawartość tłuszczu, węglowodanów i białka. Można znaleźć również wagi wyposażone nawet w funkcję pomiaru objętości płynów, dzięki czemu możemy odmierzać precyzyjnie wodę lub mleko w litrach. Elektroniczne wagi mają niestety kilka wad, jak wszystkie urządzenia, które potrzebują do działania naładowanej baterii. Należy pamiętać o wymianie zużytych baterii nie tylko po to, by urządzenie działało sprawnie, ale by pokazywało prawidłowy odczyt. Niestety wyczerpujące się baterie mogą zafałszować wynik ważenia, a tym samym zaburzyć proporcje składników i w efekcie zepsuć nam smak i konsystencję przygotowywanego ciasta lub potrawy. Dlatego najlepiej wybrać model wyposażony we wskaźnik zużycia baterii i pilnować, by w porę je naładować lub wymienić na nowe. Kolorowe wagi mechaniczne Do największych zalet wag mechanicznych na pewno należy ich niewielka cena, prosta obsługa i niezawodność. Kupując wagę mechaniczną, nie musimy się martwić o poziom wyczerpania baterii ani zapamiętanie kombinacji wielofunkcyjnych przycisków. Waga mechaniczna jest zawsze gotowa do pracy – wystarczy położyć na niej produkty, a wskazówka pokaże natychmiast ich ciężar. Niestety, wagi mechaniczne nie są zbyt precyzyjne i trudno odmierzyć na nich produkty ważące poniżej pięciu gramów. Nie mają też możliwości tarowania ani przeliczania jednostek i kalorii. Występują za to w wielu różnych, często zabawnych kształtach i żywych kolorach. Mogą stanowić ciekawą, a nawet zabawną ozdobę każdej kuchni. Spośród wielu modeli łatwo wybierzemy wagę, która będzie pasowała do stylu i wystroju naszej kuchni. 5. Miarki z wygodną podziałką Często zdarza się, że brakuje nam czasu albo wystarczającej cierpliwości do ciągłego przeliczania i odmierzana mililitrów. Bywa, że gubimy się w jednostkach lub po prostu trudno nam zapamiętać ile mililitrów ma łyżeczka do herbaty, ile łyżka, a ile szklanka. Dodatkowo, projektowane dziś w ciekawych kształtach i nowoczesnych formach łyżki i szklanki najczęściej odbiegają wymiarami od powszechnie używanych kuchennych miar. Dlatego najlepszym rozwiązaniem na ciągłe mililitrowe dylematy są miarki kuchenne. Możemy kupić je w formie kompletów oznakowanych łyżeczek do łatwego odmierzania dokładnej ilości mililitrów albo naczyń ze skalą do mierzenia większej ilości płynów, mąki, ryżu lub cukru. Miarka w łyżce Miarki kuchenne możemy najczęściej kupić w postaci plastikowych i metalowych naczynek produkowanych w kształcie łyżeczek lub maciupkich rondelków. Te praktyczne miarki znakomicie sprawdzają się w szybkim i wygodnym odmierzaniu niewielkich ilości produktu potrzebnego do realizacji każdego przepisu opartego na precyzyjnie wyliczonych ilościach składników. Niedrogi, sześcioelementowy komplet łyżek z miarką wykonany z tworzywa sztucznego pozwoli błyskawicznie dodać do przygotowywanej potrawy nawet najmniejsze ilości mleka, oleju, masła czy mąki. Poszczególnymi łyżeczkami możemy odmierzyć odpowiednio 1, 2, 5, 15, 25 oraz 100 ml każdego produktu. Metalowe miarki kuchenne marki KINGHOFF są niewiele droższe, ale dzięki wykonaniu ze stali nierdzewnej możemy używać ich do odmierzania również produktów gorących i mocno barwiących. Są bardzo łatwe do utrzymania w czystości i przystosowane do mycia w zmywarce. W stalowych miarkach odmierzoną w nich zawartość możemy też przechować w lodówce, a nawet ostrożnie podgrzać. Komplet składający się z czterech sztuk pozwala odmierzyć 0,06, 0,08, 0,125 i 0,25 litra. Dzbanki z miarką Do odmierzania większej ilości produktów płynnych i sypkich najlepiej wykorzystać naczynia o większej pojemności, produkowane najczęściej w postaci przezroczystych dzbanków z wygodnym uchwytem i dzióbkiem. Wybierając odpowiedni dzbanek z miarką, warto zwrócić uwagę na taki, którego skala uwzględnia dodatkowo wartości dla cukru i mąki. Pozwoli to uniknąć ciągłego przeliczania jednostek przy najczęściej używanych produktach. Ważnym elementem, który podnosi komfort używania naczynia jest też antypoślizgowa rączka, która pozwala na bezpieczne przenoszenie większej ilości płynów i produktów sypkich bez obawy o przypadkowe rozlanie czy wysypanie odmierzonego składnika. Przydatne miarki barmańskie Inną, równie przydatną w kuchni miarką jest miarka barmańska. Bardzo pomocna w komponowaniu ciekawych, wielosmakowych drinków, które chcemy zaserwować podczas spotkań towarzyskich. Miarka barmańska przyda nam się również w odmierzaniu części aromatycznego alkoholu, będącego częstym elementem przepisów na ciasta lub desery. Najczęściej miarka barmańska składa się z dwóch połączonych ze sobą stalowych naczynek, które obejmują dwie pojemności. W zależności od potrzeb dobrą pomocą w odmierzaniu precyzyjnej ilości alkoholu może okazać się zestaw stalowych miarek barmańskich o pojemnościach 15 i 30 ml lub smukła miarka barmańska o pojemności 20 i 40 ml, która może stanowić pomysł na użyteczny i elegancki prezent. 6. Ile ważą najczęściej używane produkty Ile gramów cukru mieści łyżeczka do herbaty? Ile gramów miodu zaczerpniemy łyżką stołową? Ile waży szklanka mąki, a ile szklanka mleka? Jak sprawdzić ile waży łyżka śmietany, nie posiadając wagi? Nie każdy pamięta, że klasyczna szklanka ma zawsze pojemność 250 ml, stołowa łyżka 15 ml, łyżeczka do herbaty 5 ml, a kostka masła waży zazwyczaj 250 g, czyli ćwierć kilograma. Gotowe przeliczniki pokazujące stosunek wagi do objętości podstawowych produktów pozwalają na szybką orientację i stanowią nieocenioną pomoc w codziennym, pospiesznym gotowaniu. Wystarczy szybki rzut okiem, by zorientować się, że dwieście gramów cukru to jedna pełna szklanka, a do szybkiego odmierzenia pięciu gramów oleju wystarczy mała łyżeczka do herbaty. Produkt Łyżeczka Łyżka Szklanka woda 5 g 15 g 250 g mleko 5 g 15 g 250 g olej 5 g 14 g 230 g śmietana kremówka 5 g 16 g 260 g miód 7 g 22 g 360 g cukier kryształ 5 g 12 g 200 g cukier puder 5 g 10 g 170 g sól 6 g 18 g 300 g ryż 8 g 14 g 200 g mąka pszenna 3 g 10 g 160 g mąka krupczatka 5 g 12 g 210 g mąka ziemniaczana 4 g 11 g 190 g kasza manna 4 g 9 g 150 g kasza gryczana 10 g 17 g 250 g bułka tarta 5 g 9 g 150 g kakao 3 g 8 g 130 g mleko w proszku 4 g 8 g 120 g mak 4 g 10 g 150 g kawa mielona 4 g 9 g 130 g płatki owsiane 3 g 10 g 110 g masło 7 g 14 g 240 g Wyobraźmy sobie jak trudne byłoby codzienne życie, gdyby nie miary i wagi. Waga została wynaleziona z potrzeby oszacowania wartości między handlującymi. Około III wieku stworzono wagę nazywaną rzymską lub bezmianem. Pierwszą zalegalizowaną wagę wymyślił w XVIII Joseph Beranger. Taki typ wagi jest używany do dziś. Waga to niezwykle ważny temat.